Cechy osobowości dobrego sportowca

Przy charakterystyce cech osobowości dobrego czy złego sportowca , należy pamiętać, że osobowość jest określana jako różnice zachowań i funkcji psychiki, pozwalające na indywidualność człowieka, w tym także sportowca. Dzięki tym różnicom, możemy określić zachowanie i temperament. To wzorce zachowań człowieka określa właśnie osobowość[1],to jak postępuje jak myśli i co czuje. Istotnym aspektem osobowości jest zmienność, ponieważ ponieważ wpływ środowiska ma wpływ na jej kształt, zwłasza w dzieciństwie i to też dotyczy sportowców i ich predyspozycji lub ich braku. Późniejsze zmiany są możliwe, jednak wymagają trudu i następują bardzo powoli.

Adaptacja do ,środowiska zarówno w aspekcie uwarunkowań fizycznych jak i społecznych ma ogromy wpływ na kształt osobowości sportowca. Poszczególne typy osobowości zakładają, że podobne cechy charakteru można wyodrębnić w poszczególnych typach. Psychologiczne opisy osobowości opierają się albo o typy albo i wymiary Najbardziej znana typologia zwana teorią płynów, powstała już starożytności za jej twórcę Hipokratesa Hipokratesa a 500 lat później rozwinięty przez Galena. Teoria ta zakłada, że przewaga jednego z płynów w organizmie wiąże się z podobnymi zrachowaniami. Wśród płynów grecki lekarz i ceniony filozof wyodrębnił krew, żółć która jest czarna i żółć która jest żółta oraz flegma. Wyodrębnione i znane do dziś rodzaje temperamentu to, sangwinik, choleryk, melancholik i flegmatyk. W zależności od uprawianej dyscypliny sportowej poszczególne typy, będą bardziej lub niej pożądane. Wkluczenie ich i nazwanie dobrym lub złym w kontekście cech osobowości zawodnika, wg mnie jest bezzasadne.

Także teoria budowy ciała Shelona, wyróżniająca endomrfików, mezomorfików i ektomorfików, nie może jednoznacznie określić, czy to typy dobrego czy złego sportowca, gdyż każda dyscyplina sportu, będzie potrzebowała innego typu. Kto zatem powiedział, że endomofik nie może być dobrym sportowcem? Przecież może doskonale grać w brydża, lub szachy. Kwestionariusz Raymonda Cattela 16PF zaadaptowany w polskim środowisku psychologicznym[2] wyróżnia 16 cech osobowości. • A- ciepło ,B – Rozumowanie ,C – Stabilność emocjonalna , E – dominacja – agresywność a unikanie konfliktu, F – Żywotność, G – Świadomość zasad, H – Śmiałość społeczna, I – Wrażliwość, L – Czujność, M – Abstrakcja, N – Prywatność, O – Lękliwość, Q2 – Samodzielność, Q3 – Perfekcjonizm, Q4 – Napięcie.

Ta analiza jest bardzo złożona i wyróżnione cech osobowości, mogą pomóc w określeniu cech, które mogą bardziej lub mniej predysponować do bycia dobrym albo złym sportowcem. Prostsze modele takie jak potrójny model Eysencka, wyróżniający cechy w korelacji np. ekstrawersja vs. introwersja, neurotyzm vs zrównoważenie emocjonalne oraz sam neurotyzm. Pięcioczynnikowy model McCrae i Costa, 1999[3] opiera się na modelu Eyseneka, ale poszerza go o trzy nowe obszary .

W oparciu o Model Wielkiej Piątki, przeanalizuje cechy osobowości młodego niepełnosprawnego sportowca, grającego w Amp Futboll, który jest wrażliwym chłopakiem i jest postrzegany za dobrego sportowca. Obecnie sportowiec ma 18 lat, jest najmłodszym bramkarzem powoływanym do kadry , który w lidze już w wieku 15 lat obronił wraz z drużyną Husarii Kraków Mistrzostwo Polski. Czy był to sukces, związany jedynie z wiekiem, nie. Ten młody chłopak zastąpił kontuzjowaną legendę polskiego Amp Futbolu i stanął na bramce, broniąc tytuł i dźwigając ciężar poprzedniego doświadczonego wybitnego bramkarza. Ponadto chłopak uprawia parasnowboard a w dzieciństwie przez sześć lat uprawiał ju-jitsu.

Zatem pierwsza z cech wielkiej piątki, stabilność emocjonalna była kluczowa i to ze względu na kilka czynników: młody wiek, ranga zawodów, presja legendy. Czy zatem neurotyczny sportowiec, dałby sobie radę podczas tych Mistrzostw? Raczej nie. I to cechować może dobrego i złego sportowca. Dobry, wybitny sportowiec powinien być stabilny emocjonalnie a neurotyczność i towarzyszące jej lęk i smutek z pewnością będą przeszkodą podczas sięganiu po sportowe laury.

Kolejna cecha osobowości to ekstrawersja – introwersja, które w przypadku młodego sportowca są zmiennymi i w dużej mierze wynikają z okresu adolescencji. Podobnie jak w przypadku wcześniej omówionych typów osobowości, uważam, że ta cecha osobowości wielkiej piątki, nie ma może określić dobrego czy złego sportowca, gdyż należy wziąć po uwagę specyfikę dyscypliny uprawianej przez sportowca. Podobnie jest z kolejną cechą osobowości to jest otwartość na doświadczenia. Na ową otwartość składa się wiele czynników i są one albo sprzyjające albo wręcz przeciwnie sabotujące sportowca. O ile aktywna wyobraźnia i ciekawość intelektualna jest pomocna w sporcie ,tak preferencje różnorodności czy wrażliwość na odczucia wewnętrzne mogą odziałowywać na zawodnika zbyt silnie.

Młody bramkarz ceni rutynę i sprawdzone metody, ponieważ pomagają mu w procesach treningowych, nie można mu jednak przypisać zamknięcia na doświadczenia, bo jest uprawia dwie dyscypliny, uczy się na wysokim poziomie i kocha historię . Młody sportowiec jest miły i empatyczny, ale bywa że sportowa chęć do konkurowania, wzbudza w nim egocentryczne zachowania, co w przypadku sportowca, szczególnie bramkarza bywa często odruchem obronnym,. Dlatego ugodowość jako cecha wielkiej piątki, ma wymiar dwubiegunowy .

Ostatnia z cech osobowości, to sumienność i jest ona bez wątpienią determinantem sukcesów sportowych. Można jednoznacznie stwierdzić, że to wyznacznik osobności dobrego sportowca. Opisywany młody zawodnik już wieku 6 lat uczęszał na treningi, które odbywały się trzy razy w tygodniu. Pomimo, że początkowo była to forma zabawy, nauczył się, że aby iść na trening trzeba odrobić lekcje, czy posprzątać w pokoiku. Nauczył się również, że zaangażowanie i sumienność na treningach owocują później na zawodach. Dlatego sumienność jest jedną z podstawowych cech, których nie może zabraknąć dobremy sportowcowi. Obecnie ten młody chłopak dojeżdża codziennie 60 km do Krakowa do Szkoły Mistrzostwa Sportowego i aby zdążyć na ósmą na trening wstaje o 5.30 aby zdążyć na autobus. Bez sumienności i związanej z nią odpowiedzialności, było by mu bardzo trudno. W ubiegłym roku odbyły się Mistrzostwa Świata w Meksyku, na które nie został powołany, ten fakt nie spowodował, że odpuścił treningi, wręcz przeciwnie. Młody sportowiec szykuje się do Mistrzostw Europy w 2021 roku i w dalszym ciągu sumiennie trenuje.

Model wielkiej piątki jest obecnie powszechnym narzędziem psychologicznym i w dużej mierze można w nim określić cechy dobrego i złego sportowca, jednak należy pamiętać, że sport ma tak szeroki wachlarz dyscyplin, że cechy osobowości niepożądane w jednej dziedzinie w innej są wręcz wymogiem. Dlatego w sporcie jak w życiu, etykietowania nie jest dobre a wykluczenia mogą skrzywdzić.

Jeśli interesuje Cię holistyczny trening mentalny zapraszam do nowo otwartej grupy: https://www.facebook.com/groups/1669573059864663