Aktualności

Uczyć się efektywnie – przydatna umiejętność w życiu i w sporcie

Uczenie w sporcie jest nierozłączną formą pracy zarówno w sferze fizycznej jak i mentalnej, dlatego dobrze aby trenerzy posługiwali się narzędziami, które wzmocnią ten proces i sprawią, że efektywność uczenia wzrośnie i motywacja zawodnika będzie optymalna.

Samo uczenie definiowane jest jako procedurę, która wprowadza zmiany w postępowanie, poprzez oddziaływanie( Włodarski 1998) Podczas procesów ucznia się nowych zachowań warto wykorzystać najłatwiejszą z form warunkowanie instrumentalne to inaczej nazywane warunkowanie sprawcze, jest ono znane min dzięki polskim badaczom tj Millerowi i Konarskiemu, którzy to byli prekursorami badań na tym typem uwarunkowania. Skinner i Thorndike również prowadzili badania nad warunkowaniem instrumentalnym. Jest to rodzaj formy uczenia, które polega na tym aby modyfikować częstotliwość jakiegoś rodzaju zachowania, jest to możliwe, poprzez zastosowanie wzmocnień. Jeśli jakieś zachowanie jest zachowaniem pożądanym, uczący się otrzymuje nagrodę. Jeśli chcemy pozbyć się podczas uczenia reakcji niepożądanych to albo nie nagradzamy, albo stosujemy karę. Przy tym warunkowaniu środowisko zewnętrzne tj trener ma decydujące znaczenie na dobór wzmocnień. To warunkowanie różni się od uwarunkowania klasycznego, różni się tym, że podczas uczenia się, zawodnik decyduje i podejmuje wybór czy będzie dążył do zachowania, po których otrzyma nagrodę (np. pochwałę od trenera) czy też liczy się z karą .Przy zastosowaniu warunkowania instrumentalnego podczas uczenia się przez sportowca, należy uwzględnić odpowiedni rozkład ilość kar czy nagród, czyli wzmocnień, oraz zadbać aby zrozumieć co się wydarzyło podczas uczenia się. Warto zastosować następujące procedury

  1. Wzmacnianie ciągłe i częściowe
  2. Wzmacnianie regularne i nieregularne
  3. Metoda przybliżeń
  4. Metodę Premacka

Beż względu na dobór procedury, warunkowanie instrumentalne powinno być planowane i powinno być spersonalizowane, gdyż każdego zawodnika rozkład wzmocnień wpływający na  zachowanie będzie  inny. Podobnie jest z motywacją, to istotny element podczas nauki i tu również należy uwzględnić różnorodne uwarunkowania zawodników .W. A. Wjatkin (1978) wyraził , że to pośrednio poprzez motywację siła układu nerwowego wpływa na poziom wykonania czynności ruchowych i sportowych . W zależności od tego jak silny jest układ nerwowy u danego zawodnika, nasilenie motywacji działa inaczej . Zawodnicy ze słabszym typem układu nerwowego , podczas ćwiczeń przy słabszej motywacji, wykazują dużą sprawczość, gdy jednak pojawia się zwiększenie natężenia motywacji ( ranga zawodów, większa odpowiedzialność, więcej oczekiwań) ich efektywność działania jest znacząco niższa. Z kolei zawodnicy z silniejszym układem nerwowym, podczas zawodów są efektywni i sprawczy, bardziej niż na treningach. Dlatego należy pamiętać, ze u zawodników, słabszych psychicznie nadmierne motywowanie w połączeniu z wysokim poziomem pobudzenia, zawodnicy najwyższej rangi, wybitne jednostki, których działania są najsprawniejsze podczas ekstremalnie trudnych sytuacji i przy bardzo wysokim  poziomie pobudzenia  będą powodowały zmienność i brak stałości wyników.  Tak zwani „wojownicy” są najbardziej skuteczni i efektywni podczas wysokiego natężenia motywacji i wysokim. Są  pobudzeniu, natomiast tak zwani „technicy” lub „treningowi”  odwrotnie (Czajkowski 1984.) 

Podczas uczenia warto oprzeć pracę z zawodnikiem na procesie i cyklicznych modelach np. na modelu uczenia się przez eksperyment wg K. Lewina lub też poprzez doświadczenie jak w cyklu Kolba (Kolb 1984) lub  cyklu OADI autora D. Kima (1993). W literaturze możemy spotkać nieco mniej znane modele np.

C. Argyris i D.A. Schön  (1978) zdiagnozowali 3 fazy uczenia się:

  1. ODKRYWANIE
  2. POMYSŁ/ROZWIĄZANIE PROBLEMU
  3.  REALIZACJA

 E.H. Schein (1987) w proponowanym modelu uczenia się wyodrębnił  4 etapy:

  1. OBSERWACJI
  2. EMOCJONALNEJ REAKCJI
  3. ROZSTRZYGNIĘCIA
  4.  INTERWENCJI

Jednak to cykl OADI i Kolba są obecnie najpopularniejsze. Ten pierwszy OADI którego twórcą był już wcześniej wspomniany Kim składa się z następujących elementów:

  1. OBSERVE
  2.  ASSESS
  3.  DESIGN
  4.  IMPLEMENT

Autorki M. Kossowska i I. Sołtysińska ( 2002) proponują dla modelu OADI polskie nazewnictwo n – ZOZZ pochodzące od skrótów:

  1. ZAOBSERWUJ (zdobądź konkretne doświadczenie)
  2. OCEŃ (refleksja z obserwacji),
  3. ZAPROJEKTUJ (sformułuj rozwiązanie)
  4. ZASTOSUJ (zweryfikuj w realizacji)

Najbardziej znany i obecnie stosowany motel uczenia to Model Kolba składający się;

  1.  KONKRETNE DOŚWIADCZENIE
  2. REFLEKSCYJNA OBSERWACJA
  3. ABSTRAKCYJNA KONCEPTUALIZACJA
  4. AKTYWNE EKSPERYMENTOWANIE

Pierwsza faza to doświadczenie, czyli aktywny udział zawodnika w proces nauki, warto wykorzystać wszystkie zmysł oraz pamięć mięśniową. Poprzez połączenie aktywności fizycznej i ciekawości, u zawodnika może pojawić się pozytywny stan emocjonalny podczas uczenia się. Kolejna faza to refleksja, czyli zawodnik uczy się z perspektywy osoby obserwującej. Np. trener pokazuje jak ma wyglądać pożądany efekt, zawodnik zapamiętuje porzez podglądnięcie i wysnucie wniosków. Faza  konceptualizacji to połączenie przez zawodnika teorii z tym co dostrzegł, oraz wyciągnięcie własnych wniosków. Ostatnia faza to to eksperymentowanie, polega na zastosowanie w praktyce wniosków do których doszedł zawodnik.

Jak w każdym cyklu mogą pojawić się problemy bariery uczenia się, Szabo (2011) wyróżnia następujące :

  1. DUMA
  2. BRAK PEWNOSCI SIEBIE
  3. WYOBRAŻENIA O SOBIE
  4. BRAK ZAINTERESOWANIA
  5. BRAK MOTYWACJI
  6. NASTAWIENIE DO TRENINGU /SZKOLENIA

Zarówno przekazywanie jak i wymiana wiedzy,  jest podstawą aby kreować pomysły i rozwijać nowe  możliwości, a to w sporcie i w życiu jest bardzo potrzebne. Mądra nauka oparta na procesach , przynosi większe efekty i sprawia wiele satysfakcji 🙂

Bibliografia

  1. Argyris C., Schön D.A (1978)., Organizational learning. A Theory of Action Perspective, Reading, Addison-Wesley Publishing, Massachusetts 1978
  2. Czajkowski Z., (1984), Taktyka i psychologia w szermierce, AWF Katowice.
  3.  Kolb D.(1984), Experiential Learning. Experience as the Source of Learning and Development, Englewood Cliffs, Prentice-Hall, New Jersey 1984.
  4. Kossowska M, Sołtysińska M (2002) Szkolenia pracowników a rozwój organizacji Wolters Kluwer rozdział drugi
  5. Kim D.H , The link between individual and organizational learning, „Sloan Management Review” 1993, Vol. 35, No. 1.
  6. Szabó L., Csepregi A. (2011), Competences Found Important for Knowledge Sharing: Investigation of Middle Managers Working at Medium- and Large-Sized Enterprises, „IUP Journal of Knowledge Management”, Vol. 9. 20
  7.  Schein E.H., Process Consultation, t. 2, Lesson for Managers and Consultants, Reading, Addison-Wesley Publishing, Massachusetts 1987
  8. Włodarski Z. (1998) „Psychologia uczenia się” tom.1 Warszawa PWN
  9. Wjatkin B.A.,( 1978), Uprawlennije psichiczeskim stressom, w sportiwnych soriewnowanijach, Fizkultura i Sport, Moskwa

Dodaj komentarz

Dodano do koszyka.
0 produktów - 0,00