Zagłębiając się w rozważania dotyczące jakości życia, często kieruje się min „miłością” do Bruce Liptona. To Bruce Lipton powiedział w jednym ze swoich wywiadów : „Żyjemy w bardzo wywrotowych czasach, ponieważ nauka obala stare mity i pisze na nowo fundamentalne prawdy na temat naszego losu. Wiara w to, że jesteśmy genetycznie zaprogramowanymi istotami, ustępuje zrozumieniu, iż każdy z nas jest twórcą swojego życia. Naukowe odkrycia ostatnich lat w dużej mierze pokrywają się z najstarszą wiedzą na temat egzystencji człowieka na ziemi.”
To właśnie profesor Bruce Lipton opublikował na Uniwersytecie w Wisconsin przełomową pracę na ten temat ekspresji genów. Wykazał, że to środowisko ma wpływ na ekspresję naszych genów i że nie jesteśmy przez owe geny zdeterminowani. Obecnie ową tezę potwierdzają biolodzy komórkowi , którzy wykazują, że nasze geny są zarówno kształtowane jaki i kontrolowane przez sygnały, które pochodzą i z naszych myśli i z naszych emocji, a konkretnie ze sposobu w jaki postrzegamy nasze otoczenie i jak z nim korelujemy. Wspomniałam Brusa Liptona, gdyż uważam , że nurigenomika ma wiele wspólnego z jego naukową koncepcją.
Czym zatem jest nurigenomika i jakie są jej początki?
W 2004 r. powstała Europejska Organizacja Nutrigenomiki (NuGO) skupiająca partnerów z organizacji badawczych, uniwersytetów oraz małych i średnich przedsiębiorstw z czternastu europejskich krajów.
Celem NuGO jest ułatwienie dostępu do postgenomicznych technologii w naukowych badaniach nad żywnością i odżywianiem oraz integracja genomiki, nauk o żywieniu i badań w dziedzinie zdrowia .
Wiek XXI nazywany jest wiekiem genomiki, czyli nauki zajmującej się analizą genomu organizmów. Głównym celem genomiki jest poznanie sekwencji oraz mapowanie genomu, ale również określenie wszelkich zależności i interakcji między genami. W odróżnieniu od genetyki, genomika obejmuje całościowo zjawiska genetyczne, a za pomocą biologii teoretycznej (głównie bioinformatyki) możliwe jest opisanie tych zjawisk oraz wpisanie je w ogół procesów metabolicznych żywego organizmu.
Rozwój tej dziedziny przyczynił się także do badania wpływu składników diety na ekspresję genów. Badania te właśnie nazwano nutrigenomiką.
Analizując związki między dietą a genami identyfikuje się mechanizmy w jakich żywność i żywienie wpływają na stan zdrowia i choroby cywilizacyjne .
Pojęcie nutrigenomiki wiąże się z koncepcją żywności funkcjonalnej, której według definicji Funcional Food Science in Europe (1999) udowodniono korzystny wpływ na jedną lub więcej funkcji organizmu ponad efekt odżywczy. Skutkuje to poprawą stanu zdrowia, samopoczucia i/lub zmniejszenia ryzyka chorób.
Żywność funkcjonalna musi przypominać postać żywności konwencjonalnej i wykazywać korzystne oddziaływanie w ilościach spożywanych z dietą – nie są to tabletki ani kapsułki, ale część składowa prawidłowej diety. Właściwości żywności funkcjonalnej uwarunkowane są zawartością bioaktywnych składników. Żywność funkcjonalna ma swoje początki w Japonii, gdzie na początku lat 90 ub.w., w ramach rządowego programu badano zależności między nauką o żywności i medycyną.
Dotychczasowe osiągnięcia nutrigenomiki pozwoliły sformułować hipotezę o interakcjach między składnikami diety a ekspresją genów. Już te wstępne badania mają duże znaczenie – pozwalają na odkrywanie nowych właściwości znanych powszechnie związków np. niektórych antyoksydantów oraz definiowanie nowych biomarkerów zdrowia lub choroby. Związki te nazwano bioaktywnymi składnikami diety. Ich wpływ najczęściej potwierdzany jest w badaniach epidemiologicznych, jednak wyjaśniono też w niektórych przypadkach działanie tych składników na poziomie molekularnym – między innymi regulują strukturę chromatyny i aktywność receptorów jądrowych .
Funkcjonowanie bioaktywnych składników diety uzależnione jest od wielu fizjologicznych procesów mogących zachodzić w obrębie genów.
Bioaktywne składniki żywności mogą prowadzić do zatrzymania cyklu komórkowego lub indukcji apoptozy .
Dotychczas zdobyta wiedza o mechanizmach działania bioaktywnych składników diety w procesie ekspresji genów i ciągły rozwój nutrigenomiki daje nadzieje na praktyczne wykorzystanie tej wiedzy podczas projektowania sposobu żywienia przeznaczonego dla określonych populacji lub pojedynczych osób w leczeniu oraz profilaktyce.
Nutrigenomika a nutrigenetyka
Nutrigenomika analizuje związki pomiędzy dietą a genetycznymi predyspozycjami do powstawania chorób: nowotworowych, metabolicznych oraz układu krążenia. Określa pewne mechanizmy, jakie wpływają na to, w jaki sposób żywność i żywienie człowieka wpływa na stan zdrowia.
Nutrigenetyka natomiast podchodzi do sprawy zmian w genomie i diety w inny sposób. Otóż zajmuje się analizą różnic genetycznych, jakie występują u poszczególnych osób i wpływają na ich odpowiedź na poszczególne substancje żywności. Dieta i sposób w jaki się odżywiamy ma wielkie znaczenie, bowiem składniki diety niosą ze sobą określone informacji dla genów.
Typy metaboliczne wg stanu równowagi wegetatywnej
Każda osoba ma unikalną biochemia i styl metaboliczny. Nasze wzorce dietetyczne powinny w pewnym stopniu odzwierciedlać te indywidualne różnice. Niektórzy ludzie mają silne apetyty i szybką przemianę materii, podczas gdy inni są rzadko głodni i wciąż mają problemy z utratą wagi.
Zrozumienie własnego, unikalnego typu metabolicznego może znacznie poprawić zdolność do utraty wagi, stabilizowania poziomów energetycznych oraz zapobiegania / odwrócenia procesów chorobowych.
William Wolcott to jeden z pionierów który uwzględniał typy metaboliczne. Dostrzegł, że niektórzy ludzie mogą doskonale funkcjonować na diecie o niskiej zawartości tłuszczu, węglowodanów,
podczas gdy inni bardzo ciężko ją znosili. Obserwował w swoich badaniach, w jaki sposób różne kultury rozwijały swój metabolizm zasiedlając różne terytoria. Eskimosi i inne kultury północy rzadko jadali warzywa i owoce, ich główne pożywienie to tłuste ryby. Grupy rozwijające się bliżej równika były bardziej zależne od rolnictwa. Większość z tych kultur zjadła mniej mięsa i więcej warzyw. Dlatego uważa się, że nasze pokoleniowe dziedzictwo ma wpływ na nasz typ metaboliczny .
Czym zatem jest równowaga wegetatywna i jaki ma wpływ na typ metaboliczny?
Otóż owa równowaga to dostosowanie autonomicznego układu do stworzenia lub utrzymania stabilnych stosunków pracy organizmu, czyli harmonii, homeostazy .
Współczesna typologia metaboliczna wyróżnia podział ze względu na:
- Intensywność pracy poszczególnych gruczołów dokrewnych
(tarczycy i nadnerczy) - Stan równowagi wegetatywnej (przewaga układu sympatycznego lub
parasympatycznego w obrębie autonomicznego układu nerwowego) - Szybkość wytwarzania energii, jej transportu i sposobu
wykorzystywania
Typy metaboliczne wg stanu równowagi wegetatywnej
• Dominacja systemu sympatycznego – powoduje rozluźnienie mięśni
układu pokarmowego, co hamuje wydzielanie gruczołów
trawiennych i obniża przyswajalność składników odżywczych; osoba
taka preferuje dietę lekką, często wegetariańską.
• Dominacja systemu parasympatycznego – wysokie napięcie mięśni
układu pokarmowego, intensywna praca gruczołów trawiennych;
osoba taka preferuje dietę mieszaną, często opartą na białku
zwierzęcym.
Przykład diety dla adrenalinowego typu metabolicznego
Adrenalinowy typ metaboliczny to rodzaj typu wg aktywności gruczołów dokrewnych. Typ ten odpowiada konstytucji wapniowej(dominacja entodermy) , osoby z tym typem mają skłonności do otyłości, choróbukładu pokarmowego i stawów; ich metabolizm jest zdominowany przemianami wapnia. Podział ten to typologia opierająca się na biopierwiastkach, których ludzki organizm na najwięcej, czyli na wapniu, fosforze i siarce) – wykształcenie określonego typu jest uzależnione od przewagi jednego z listków zarodkowych w rozwoju płodowym, czyli entodermy, mezodermy lub ektodermy.
Typ adrenalinowy charakteryzuje się atletyczną budowa ciała, często to osoba krępa, pogodna, cierpliwa, wyrozumiała. Aby utrzymała zdrowie, konieczny jest dla niej wysiłek fizyczny, który powoduje lepsze dotlenienie organizmu,.
Typ adrenalinowy to charakterologicznie, osoba, która lubi dominować w swoim otoczeniu.
Najbardziej służącą dietą będzie dla niej dieta wysokobiałkowa, składająca się z trzech posiłków.
Jeśli typ adrenalinowy tyje to jest to otyłość brzuszna, która często
ma wpływ na profil lipidowy.
Inny podział, to podział ze względu na typy psychosomatyczne i ten właśnie podział stosuje w swojej pracy. W następnym wpisie, przybliżę ten podział, na przykładzie sportowców z którymi pracuje ? Okazuje się, że Hipokrates miał rację twierdząc, że jedzenie może być lekarstwem, a lekarstwo pożywieniem
Źródła tego wpisu pracy obejmują:
http://biomol.pl/artykuly/dietetyka/figura-a-typ-metaboliczny.html
http://www.puczkowski.com/dla-kogo-sa-diety-eliminacyjne
Nutrigenomika – bioaktywne składniki żywności – Katedra i Oddział
Kliniczny Chorób Wewnętrznych, Wydział Zdrowia Publicznego, Śląski Uniwersytet Medyczny w Katowicach- Postepy Hig Med Dosw (online), 2013; 67: 255-260
NuGO Nutrigenomics Organisation. http://www.nugo.org (21.01.2013)
Pieszka M., Pietras M.P.: Nowe kierunki w badaniach żywieniowych –
nutrigenomika. Rocz. Nauk. Zoot., 2010; 37: 83-103
http://bonavita.pl/nutrigenetyka-i-nutrigenomika-w-leczeniu-chorob-opodlozu-zywieniowym
Http://www.studiog4life.com/metabolic_typing.html
Http://www.life-enthusiast.com/metabolic-typing-i-91.html
Http://www.tymplates.com/science-behind.php
Http://www.liveto110.com/slow-oxidizer-diet/
Http://yourfoodlife.com/blog/what-is-metabolic-typing/
Http://www.metabolictypingdiet.com/index2.html
